Aydınlanmanızı AlınWolfgang Amedeus Mozart
Mozart, müzik tarihinin dahi çocuğu olarak tanınır. Çağlar boyu üstünlüğü tartışılmamış eşsiz bir bestecidir. Yansıttığı dönemde, Wolfgang Amedeus Mozart kadar adından söz ettirmiş, üstüne pek çok yazı yazılmış, film ve tiyatro konusu haline dönüşmüş başka besteci daha yoktur.
Mozart, sanatında Aydınlanma'yı düşünsel ağırlığıyla temsil etmeye yönelmiş olmaktan çok, "Aydınlanma Felsefesinin " müzikteki yansımasını geliştirerek klasisizmi yükseltmiştir. Onun yapıtlarındaki kadar Aydınlık yazı az görülür. Bu yazı,"salt klasisizm"i temsil eder. Müzikte 'Klasik Dönemi' gerçek tanımıyla yansıtan, derin anlamıyla en fazla veren Mozart'tır.
Mozart, kısacık yaşamına sığdırdığı 600'den fazla yapıtla insanlığa kocaman bir hazine sunmuştur. Nüktesi, çocuksu coşkusu, yalınlığı, hemen dinleyiciyi kavrayıveren tılsımı tüm çocuksuluğunun ardındaki derin düşüncesi,onu nice besteciden ayrıcalıklı kılar. Mozart, insan doğasını acımasızca eleştiren bir ruhbilimci olarak nitelendirilmiştir. İnsanoğlunun kalbindeki sevgiyi en duyarlı biçimde işleyen, sonraki kuşaklara bir sevgi kozası bırakan bir bestecidir o. Hayatında birçok olumsuzluklarıda yaşamış olmasına rağmen bu yönünü hiçbir zaman müziğine yansıtmamıştır.
MOZART KİMDİR?
HAYATI: (1756-1791)
Mozart, Avusturya'nın Salzburg kentinde 27 Ocak 1756 tarihinde dünyaya gelmiştir. İnsanlık tarihinde ender görülen yeteneklerinden biridir. Albert Schweizer, Mozart için "gerçek dehalar göklere uzanır, Mozart ise gökten inmiştir,"der. Bu söz Mozart'ın özel bir yetenekle ve güçle yeryüzüne geldiğini gösterir.
Babası Leopold Mozart(1719-1787) döneminin değerli keman ve bestecilerindendir. Mozart'ın yetişmesinde ve özenle eğitilmesinde babasının payı büyüktür.Wolfgang Amedeus Mozart, gelmiş geçmiş en parlak harika çocuktur. Üç yaşında klavsen çalar. Henüz üç yaşındayken, ablası Marie Anna'nın klavsen derslerine büyük ilgi gösterince, babası ona müzik dersleri vermeye başlamıştır. Dört yaşındayken klavsende üçlü aralıklarla beste denemeleri yaptığı söylenir. Babasından dersler alan Mozart, 15 ay gibi kısa bir sürede iyi bir klavsen çalgıcısı olmuştur. Beş yaşında ilk "menuet"ini besteler. Dokuz yaşında senfonilerin sahibidir. Ablası ile birlikte çeşitli yörelerde verdikleri konserler, herkesin büyük ilgisini çeker.
Leopold Mozart, çocuklarının müzik dehalarını sergilemek üzere Avrupa'nın çeşitli merkezlerine geziler düzenlemiştir. Gezilerin ilk durağı Münih ve Viyanadır. Sonra Fransa, İngiltere, Hollanda ve İtalya. Bütün bu merkezlerde Mozart değişik insanlar tanır, bestecilerle tanışır, o çevrenin müziğini dinler. Böylece ilerdeki uslubunu oluştururken bu ülkelerin stillerini biriktirip kendi süzgecinden geçirecektir.
ESERLERİ:
OPERALAR: 24 tane operası yer almaktadır. Mozart'ın en ünlü operaları; Saraydan Kız Kaçırma, Kahire Kazı, Figaronun Düğünü, Don Giovanni, La Clemenza di Tito , Mozart Sihirli Flüt Operası
SENFONİLER: Mozart’ın 41 tane senfonisi vadır. No.31-Paris; no.35- Haffner; no.36.-Linz; no.38-Prag; no39; no.40; no.41-Jüpiter en tanınmış senfonileridir.
KORAL MÜZİK: 18 Missa-no.16"Coronation";no.18 do minör(bitmemiş); Requiem(bitmemiş); Exultate jubilate; oratoryalar ve kısa dinsel parçalar.
ODA ORKESTRASI İÇİN SERENADLAR: Seranata notturna, Haffner, Küçük Bir Gece Müziği, Bir Müzikal Şaka, Divertimento'lar, cassation'lar, danslar,marşlar.
KONÇERTOLAR: PiyanoKonçertoları:no.15,no.17,no.18,no.19,no.20,no.21,no.22,no.23,no.24,no.25,no.26no.27
5 keman konçertosu; keman ve viyola için senfoni konsertant; fagot, flüt, obua, klarinet, flüt, arp için konçertoları.
ODA MÜZİĞİ: 23 yaylı çalgılar kuvarteti-"Haydn kuvartetleri" ;"Dissonans Kuvarteti" ;"Prusya Kuvartetleri"; 6 yaylı çalgılar kenteti; klarinetli kentet; flütlü kuartetler; piyanolu kuvartetler;pianolu triolar; yaylı çalgılar için triolar, piyano ve keman sonatları;üflemeli çalgılar için kentetler.
PİYANO İÇİN PARÇALAR: 17 sonat;rondolar,çeşitlemeler; fanteziler ;iki piyano ve dört el için düetler ve sonatlar.
VOKAL MÜZİK: Konser aryaları(orkestra ve şan için);şan ve piyano için şarkılar.
MOZART’IN OPERALARI:
Figaronun Düğünü: Komik opera türüne örnektir. Figaronun Düğünü için tarih boyunca yazılmış en gülünç ve en akıcı opera olduğu söylenir.
Bastien ve Bastienne: Komik Opera türüne örnektir. Mozart’ın 12 yaşında yazdığı şarkılı oyundur. Almanca olduğu halde bir Fransız metnine dayanır.
Saraydan Kız Kaçırma ve Sihirli Flüt: Mozart’ın Alman operalarıdır. Bu iki operada Almanya ve Avusturya’daki dinleyicilere kendi dillerinde bir eğlence sunmak amacını gütmüştür. Bu yapılarda reçitatif yerine müziksiz konuşmalar kullanır.
İdomenea: Ciddi opera türüne örnektir. Mozart’ın operada olgunluğa yöneldiği ilk adımdır. Bu eserinde az sayıda reçitatif, soylu melodik aryalar, bale, toplu solistler orkestraya özgü parçalar ve dramatik bir etki sergiler. Ciddi opera geleneği sergilense de Mozart’ın gündelik yaşamdan seçtiği tipler inandırıcı karakterler oluşturur.
Mozart Sihirli Flüt operası: Bir İngiliz pandomimi havasındadır. Sahnede iyi ve kötünün kişileştirilmesi yine ahlak piyeslerini hatırlatır. Sıradan insanın üstündeki doğa üstü güçlerin etkinliği sergilenir. Viyana soylularına sunulan renkli bir peri masalıdır. Eski Mısır’da İsis ve Osiris piramitlerinin yakınlarında geçer. Almanca oluşu Viyanalılar’a gerçek, gerçeküstünün birleşimini daha iyi anlatmak içindir. Reçitatiflerin yerini konuşmalar alır. Bir taşlama havasındadır. Bu operada halk ezgileri, popüler şarkılar, marşlar, hünerli bir koloratur soprano ve glockenspiel gibi bir çalgı kullanılarak renkli bir ortam yaratılmıştır.
MOZART ’DA TÜRK ETKİLERİ:
Klasik Dönem’de Türk adını müzikte en çok duyuran besteci Mozart’tır. Sonad, konçerto, opera ve balelerinde Türk vurma çalgılarını ya da renklerini kullanmıştır. Mozart’ın Türk ve Yakındoğu müziğine ilgi duymasının başlıca nedeni Angelo Soliman’ın etkisinde kalmış ya da kendinden önceki Glucka ve Handel gibi bestecileri dinlemiş olmasıdır. 1772’de yazdığı Lucia Silla’nın bale sahnesinde kullandığı motifleri KV.219 no’lu Keman Konçertosu’nun Rondo bölümünde yenilemiştir. 1775’de yazdığı bu Türk Konçertosu’nun finalinde, çifte ritim kurgusunda yarattığı marşı zarif bir rondo ile birleştirmiştir. Mozart’ın yarım kalmış Türk konulu iki operası: Kahire Kazı ,KV.422 (1783) Varesco’nun bir metni üzerine yazılmıştır, Türk ülkesine benzer bir yerde geçer komik opera niteliğindedir.